ANKARA (AA) – ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeffry Flake, Türkiye‘nin dünya sahnesinde giderek daha büyük bir oyuncu olarak yer aldığını belirterek “ABD ve Türkiye olarak mevcut yakın bağlantımızın yararını görüyoruz. Güvenliğimiz güçlendi. Türkiye, 70 yıldır NATO’nun kıymetli bir üyesidir.” dedi.
Flake, Türkiye-ABD münasebetlerini, ABD Kongresinde edindiği siyaset deneyimlerinin diplomasiye nasıl yansımalarının olacağını, Türk halkıyla kurduğu bağı, aileye ve kültürel bedellere verdiği ehemmiyeti, eşi Cheryl Flake ile konutunda, AA muhabirine anlattı.
ABD Lideri Joe Biden tarafından ülkesinin Ankara Büyükelçisi olarak geçen yıl temmuz ayında aday gösterilen Flake, ABD Senatosu’nun onayının akabinde 7 Ocak 2022’de Türkiye’ye geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a inanç mektubunu 26 Ocak’ta sunarak misyonuna başlayan Flake, diplomasi mesleğine başlamadan evvel uzun yıllar siyasetle ilgilendi.
ABD Senatosunda 2013-2019’da Arizona eyaleti senatörü olarak vazife yapan Flake, 2001-2013’te de Temsilciler Meclisi üyeliği misyonunda bulundu.
Flake’in siyasi mesleğindeki kıymetli dönüm noktalarından biri, 2019’da eski Lider Donald Trump’ın idaresi ve Cumhuriyetçi Partinin siyasetleriyle ayrıştığı gerekçesiyle Senato’dan emekli olması. Flake, Cumhuriyetçi olmasına karşın 2020 başkanlık seçiminde Demokrat Partili Biden’ı destekledi.
“Çok değerli bir vakitte, çok kıymetli bir görev”
Ankara’da vazifeye başladığında “Parti siyaseti, suyun kıyısında biter” başlığıyla kaleme aldığı yazıyla Türk halkına hitap eden Flake, siyasetten diplomasiye geçişini, “Benim seyahatim, ABD Büyükelçilerinin alışageldik seyahatinden daha farklı oldu.” kelamlarıyla tabir etmişti.
Flake, ABD’nin Ankara Büyükelçisi olarak kendi periyodunda nasıl bir fark ortaya koyacağını ise misyona başlamasının akabinde verdiği birinci röportajda, AA muhabirine şöyle anlattı:
Flake, vazifeye gelişinin bu nedenle farklı bir yolla olduğunu belirterek “Biden idaresi bana bir misyon üstlenmeyi düşünüp düşünmediğimi sorduğunda, ‘Sadece değerli bir misyon olursa düşünürüm.’ dedim ve bu vazife nitekim kıymetli. Türkiye değerli. Dünya sahnesinde büyük bir role sahip. Bizim için kıymetli bir müttefik. Dolaysıyla bu, çok değerli bir vakitte çok kıymetli bir misyon. Hiçbir şey burada olmak kadar beni keyifli edemezdi.” diye konuştu.
“Mevcut yakın alakamızın yararını görüyoruz”
Büyükelçilik misyonunda, “güçlü ikili bağlantıların devamı” tarafında katkı sunacağını ve bağların daha da güçlü olabileceğini lisana getiren Flake, “ABD ve Türkiye olarak mevcut yakın bağlantımızın yararını görüyoruz. Güvenliğimiz güçlendi. Türkiye, 70 yıldır NATO’nun kıymetli bir üyesidir. Münasebetiyle bu alanda birçok ortak çıkarımız bulunuyor.” dedi.
Türkiye-ABD ilgilerinin yalnızca güvenlik alanından ibaret olmadığını vurgulayan Flake, iktisadın de iki ülke açısından değerli ve gelişen bir alan olduğuna dikkati çekti.
Flake, “Türkiye ile kapsamlı ve büyüyen bir ticari bağlantımız, kıymetli pazarlarımız var. Münasebetiyle teşvik etmemiz ve geliştirmemiz gereken, hayati ehemmiyet taşıyan pek çok şeye sahibiz.” tabirlerini kullandı.
Bölgesel gelişmelere de dikkati çeken Flake, “Kuşkusuz, artık Ukrayna’da olduğu üzere bölgede ortaya çıkan tehditler karşısında, Türkiye ile bağlantılarımız çok daha ehemmiyet arz ediyor.” diye konuştu.
“Türkiye, değerli bir NATO üyesi”
Flake, Türkiye ve ABD’nin NATO nezdindeki iş birliğine ait ise “Türkiye, kıymetli bir NATO üyesi. İkinci en büyük F-16 filosuna sahip, NATO misyonlarına en büyük katkı sunan üçüncü ülke.” dedi.
ABD’nin NATO Büyükelçisi Kay Bailey Hutchison’la bu hafta yaptığı telefon görüşmesini de aktaran Flake, şöyle devam etti:
“(Hutchison) NATO’daki rolü ve bilhassa, ABD’ye ve yurt dışındaki NATO misyonlarına yönelik taahhütlerine bağlılığı nedeniyle Türkiye’ye ABD’nin teşekkürlerini iletmemi istedi. Hasebiyle bu, bilhassa Rusya üzere bir tehdit kelam konusuyken son derece kıymetli. Şunu da söylemeliyim ki, Türkiye Ukrayna’nın egemenliğini desteklemekte kararlılığını sürdürüyor. Bu bizim için bölge ve dünya için çok değerli. Tıpkı vakitte egemenliğini muhafazası için Ukrayna’ya yardım da etti. Öte yandan Türkiye, ‘eğer bir diplomatik tahlil yolu varsa buna başvurmaya olan bağlılığımızı’ da paylaşıyor. Bu hususta büyük takviye verdi.”
“Türkiye ABD’deki Avrupalı öğrenci sayısına en büyük katkı veren ülke”
Halklar ortasındaki bağların güçlenmesi açısından değişim programlarının son derece değerli olduğunu belirten Flake, eşi Cheryl Flake’in 1985’te Brigham Young Üniversitesi bünyesindeki “Genç Büyükelçiler” isimli müzik, dans ve performans kümesinin üyesi olarak Türkiye’ye geldiğini anlattı.
Flake, “Eşim, ‘Ben o vakitler genç büyükelçiydim, artık sen de daha yaşlı bir büyükelçi oldun.’ diyor. Bu, bir değişim programının neler yapabileceğine eksiksiz bir örnek.” dedi.
Eğitim, değişim programları ve İngilizceye değer verdiklerini vurgulayan Flake, “Türkiye ABD’deki Avrupalı öğrenci sayısına en büyük katkı veren ülke. ABD’ye dünya genelinde gelen öğrenciler ortasında ise 15. sırada yer alıyor ve bu sayı giderek artıyor. Değişim programları kapsamında ise şu anda yaklaşık 170 Türk öğrenci Fulbright Programı kapsamında ABD’de burslu tahsil görüyor. Öteki birçok değişim programımız üzere bu, değerli bir program.” diye konuştu.
Flake, yurt dışındaki üniversitelere kayıt olduklarında lisan konusunda problem yaşamamaları için Türk vatandaşlarına yönelik birçok İngilizce öğrenme programları da olduğunu aktardı.
Resmi ya da turizm hedefli olsun, iki ülke ortasında çok âlâ değişim programları olduğunu söyleyen Flake, “Buradaki konsolosluğumuz epey ağır. Türk vatandaşlarının ABD’ye gelmesinden çok mutluyuz ve Amerikalılar da buraya gelmeyi çok seviyor.” tabirlerini kullandı.
“Türkiye iktisat alanında da çok önemli”
Flake, iki ülkenin ekonomik iş birliğine ait ise “İnsanlar Türkiye’nin yalnızca güvenlik alanında değerli olduğunu düşünme eğiliminde ancak Türkiye iktisat alanında da çok değerli.” dedi.
Türkiye ve ABD’nin geçen yıl, bir evvelki yıla nazaran yüzde 28 artışla yaklaşık 28 milyar dolar meblağında ticaret yaptığını belirten Flake, “Türkiye’de 100 bin civarında iş imkanı yaratan yaklaşık 50 milyar dolar meblağında ABD yatırımı var. Bunlar büyük meblağlar.” değerlendirmesinde bulundu.
Flake, Türkiye’nin ABD’ye ihracatının geçen yıl yüzde 45 arttığını anlatarak “Biliyorsunuz, (Kovid-19) salgın pek çok ülkenin ihracatını gerçek manada azalttı ve Türkiye bu müddet zarfında ihracatını artırmayı başardı. Bunun birçok da ABD’ye yönelikti.” dedi.
Ekonomik münasebetlerin çok kıymetli ve gelişmekte olduğunu söyleyen Flake, “Bazı tezli gayeler belirledik, evvelki (ABD) idare periyodunda 100 milyar dolarlık ticaret maksadı koyduk. Bu tezli bir amaç lakin ne vakit Amerikalı ve Türk iş insanlarıyla bir ortaya gelsem bu maksada ulaşmak istediklerini görüyorum. Vakitle bu gayeye ulaşacağımıza inanıyorum.” diye konuştu.
(Türkiye’nin ortak düzenek için ABD’ye sunduğu tekliflere yanıt) “Kısa vakitte gelecek”
Flake, Türkiye-ABD alakalarının geliştirilmesi için kurulması kararlaştırılan ortak mekanizmayı ve bağlantılardaki sıkıntılı mevzuların ele alınacağı çalışma kümesine ait son durumu da kıymetlendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Biden’ın 31 Ekim 2021’de Roma’daki görüşmelerini hatırlatan Flake, iki ülke önderinin, Türkiye ve ABD’nin birlikte çalıştığı ya da tam olarak birebir görüşte olmadığı hususlara ait yüksek seviyeli diyaloğu teşvik eden bir stratejik düzenek kurduğunu söyledi.
Flake, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman’ın geçen yıl, Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Karen Donfried’in de geçen kasım ayında Türkiye’ye geldiğini ve Türkiye’den üst seviye bir heyetin de geçen eylül ayında ABD’yi ziyaret ettiğini hatırlattı.
İki ülke ortasındaki meselelerin ele alınacağı çalışma kümesine dair Türkiye’nin görüşlerini içeren evraka ABD’den ne vakit cevap geleceğine ait ise Flake, şunları kaydetti:
“Bu stratejik düzenekten tam olarak yararlanmak için daha üst seviye ziyaretler yapılmasını umuyoruz. Türkiye bunun için bir format belirledi ve bunu teslim aldık. Hükümetimiz, cevap vermeden evvel benim bu vazifeye başlamamı bekledi. Artık bu karşılık kısa vakitte gelecek.”
“Türkiye asli müttefikimiz”
Flake, ABD Kongresi’nde Türkiye’ye dair birçok hususta çalıştığını belirterek “Çünkü Türkiye bizim asli müttefikimiz ve dünya sahnesinde kıymetli bir oyuncu. Türkiye, Rusya’nın bölgedeki maceracılığını ve saldırganlığının geriye itilmesi açısından kıymetli bir müttefiktir.” dedi.
ABD ve Türkiye’nin Kafkasya’da ve Kuzey Afrika’da birlikte çalıştığını söyleyen Flake, Senato’da Afrika alt komitesine başkanlık ettiği altı ay boyunca Türkiye’nin Afrika’ya artan olumlu katkılarını gördüğünü anlattı.
Flake, “Türkiye coğrafik olarak, geniş erişim alanı ve dış siyaseti açısından her vakit merkezde yer almıştır ve bilhassa bugün bölgesel olarak karşı karşıya olduğumuz kuvvetli meseleler göz önüne alındığında, Türkiye üzere vazgeçilmez bir müttefikimiz olduğu için şanslıyız.” diye konuştu.
ABD’nin PKK/PYD-YPG ile iş birliği ve FETÖ’nün ABD’deki varlığı
Flake, “Türkiye, ABD’nin terör örgütü PKK/PYD-YPG ile iş birliğini ve FETÖ’nün ABD’deki varlığını sürdürmesini, iki ülke münasebetlerinde son devrin en ihtilaflı hususları olarak listeliyor. Artık iki ülke ortasında yeni bir diyalog sistemi olduğuna nazaran, terörle uğraşta yeni ve somut iş birliği adımları olacak mı?” halindeki soruya, Türkiye ve ABD’nin terör örgütü DEAŞ’tan kurtulma tarafında ortak taahhüdü olduğu karşılığını verdi.
İki ülkenin DEAŞ’la çaba alanında büyük adımlar attığını lisana getiren Flake, Suriye’nin kuzeybatısında meyyit ele geçirilen DEAŞ elebaşı İbrahim El Haşimi el Kureyşi’ye yönelik operasyonun da bu taahhüttün ne kadar değerli olduğuna işaret ettiğini anlattı.
Flake, DEAŞ’la gayretin şimdi bitmediğini belirterek “Türkiye, bu çabada müttefik olmuştur.” dedi.
ABD’nin, PKK’yı 1997’de terör örgütü kabul ettiğini hatırlatan Flake, “Türkiye’nin kendi vatandaşlarına karşı sorumluluğunu kabul ediyoruz. PKK tarafından katledilen Türklerin yasını tutuyoruz. Fakat IŞİD’den kurtulma gayretlerimizde başarılı olduğumuzdan da emin olmalıyız. Münasebetiyle bu hususta (ülkeler arası) iş birliği yapabileceğimiz birçok alan var.” tabirlerini kullandı.
Flake, FETÖ’ye ait ise “Bireysel mevzular ve iade talepleri ise Türk Hükümeti ile diyalog içinde olduğumuz hususlar. Hangi delillerin gerekli olduğu ve gibisi bahisler açısından bu meseleleri çözmeye çalışıyoruz. Münasebetiyle birlikte çalışıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
F-16’ların alımı/modernizasyonu ve F-35’ler
F-16’ların modernizasyonu ve yeni F-16’ların alınması konusunda iki ülke ortasındaki görüşmeleri de pahalandıran Flake, şunları kaydetti:
“F16’lara ait görüşmeler yolunda gidiyor. Aslına bakarsanız, ‘LoR’ olarak isimlendirilen talep mektubunun hazırlanmasına dayanak olmak için aralık ayında (ABD’den) gelen heyet üzere daha geçen hafta burada bir heyet vardı. Görüşmeler düzgün gidiyor. Lakin bu uzun, karmaşık ve çok teknik bir süreç. Hasebiyle üzerinde çalışıyoruz. Türkiye’nin bu talebini olumlu bir gelişme olarak görüyoruz ve Biden idaresi sürece takviye konusunda kararlı.”
Türkiye’nin F16’lara ait talebinin NATO’ya bağlılığı da gösteren olumlu bir gelişme olduğunu lisana getiren Flake, “Açıkçası birlikte çalışabilirliğe sahip olmanın son derece kıymetli olduğunu biliyoruz.” dedi.
Flake, Türkiye’nin, F-35 savaş uçakları için ABD’ye yaptığı ödeme karşılığında bir tazminatın kelam konusu olup olmadığına ait ise “Bu, çok karmaşık bir süreç. Lakin avukatlar ve muhasebeciler her gün bu bahis üzerinde çalışıyor. Ancak üstesinden geleceğiz.” dedi.
Ukrayna, Afganistan ve Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşma süreci
Bölgesel gelişmeleri de pahalandıran Flake, Ukrayna’daki son duruma ait, “Türkiye’nin NATO’ya üyeliğinin 70. yıl dönümü olan bu yıl burada olmak şahane. Kıymetli bir zamandayız, bu da kıymetli bir münasebet. Türkiye her yerde NATO misyonlarına büyük katkı sağlıyor. Bugün neyle karşı karşıya olduğumuz düşünüldüğünde, bu katkı hiç bu kadar değerli olmamıştı.” diye konuştu.
Flake, Türkiye’nin NATO kapsamında yer aldığı değerli bir noktanın da Afganistan olduğunu belirterek ülkede Taliban’ın idaresi devraldığı süreçte Türkiye’nin baştan sona orada bulunduğunu ve Afganistan’dan ayrılmak isteyen Amerikalılara da yardım ettiğini anlattı.
Büyükelçi Flake, “Türkiye’nin Afganistan’ın geleceğinde ve örneğin Afganistan’ı dünyaya bağlayarak Afganistan vatandaşlarının ve hepimizin faydasına olacak havalimanının güvenliğinin sağlanması açısından rol oynayacağını umuyoruz. Bu, değerli bir rol.” dedi.
Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşma sürecinin de “harika” bir gelişme olduğunu belirten Flake, “Bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Birincisi Rusya’da gerçekleşen, ikincisi Viyana’da düzenlenecek görüşmeler bizi çok keyifli ediyor. Yaşananlar nitekim çok yürek verici. İstanbul ve Erivan ortasında direkt uçuşların başlaması da değerli bir işaret.” değerlendirmesinde bulundu.
“Yakında (ABD’den) üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum”
Flake, Türkiye’ye yakın vakitte üst seviye bir ziyaret olup olmayacağına ait, “Bunu her vakit isteriz. ABD Büyükelçisi olarak buraya birçok üst seviye ziyaret yapıldığını görmek isterim. Üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum. Açıkçası, biliyorsunuz ki, Ukrayna’daki durum üst seviye yetkililerimizin çok fazla vaktini ve gücünü alıyor. Lakin yakında (ABD’den) üst seviye ziyaretler olacağını düşünüyorum.” sözlerini kullandı.
Flake, şunları kaydetti:
“Türkiye, ABD’nin vazgeçilmez bir müttefikidir. Türkiye 70 yıllık NATO üyesi olarak bizim için çok kıymetli bir vakitte kritik bir ülkedir. Bu bizim için, bölge ve dünya güvenliği için son derece değerli. Bu, ticaret açısından da bu türlü. Türkiye, dünya sahnesinde giderek daha büyük bir oyuncu olarak yer alıyor. Türkiye ile ticaretimiz geçen yıl yüzde 28 artarak 28 milyar dolara ulaştı ve gelecek yıllarda bunun daha da artacağına eminim.”
(Sürecek)
Tam Gemi Şok Denemeleri, Togo Cumhuriyeti, Türkiye, Ankara, Şimdiki, Haberler
