Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Kadir Özkaya, Anayasa Mahkemesinin (AYM), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarını gözeterek karar verdiğini ve bu bahiste önemli sorumluluk üstlendiğini belirterek, “Başvurucular tarafından lisana getirilen tüm ihlal tezleri, onların dini, siyasi yahut ideolojik kimliğine bakılmadan, büsbütün hak odaklı bir yaklaşımla gerçekleştirilmektedir.” dedi.
Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Tesirli Halde Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi kapsamında düzenlenen toplantının ikinci gününde, ferdî müracaat ihlal kararlarının “idari yargıya” tesirleri tartışıldı.
Toplantının açılışında konuşan AYM Başkanvekili Kadir Özkaya, ferdi müracaatın hayata geçirilmesinin, temel hak ve özgürlüklere ait kozmik standartların idari ve yargısal kararlara yansıması konusunda bir manada rehberlik yaptığını söyledi.
Kişisel müracaatın muhteşem bir temyiz yolu, AYM’nin de üstün temyiz mahkemesi olmadığını vurgulayan Özkaya, bu biçimde bir inceleme de yapmadığını kaydetti.
Özkaya, AYM’nin, kendisine çizilen normatif çerçeve içerisinde muhakeme yaptığını, özgürlüklerin standartları ve somut durumlarda tesirli muhafazanın nasıl sağlanacağı mevzularında AİHM içtihatlarını gözeterek karar verdiğini ve bu mevzuda önemli sorumluluk üstlendiğini anlattı.
AYM’nin, AİHM içtihatlarında belirlenen standartları kararlarına yansıtma noktasında hassasiyet gösterdiğine dikkati çeken Özkaya, “Başvurucular tarafından lisana getirilen tüm ihlal argümanları, onların dini, siyasi yahut ideolojik kimliğine bakılmadan, büsbütün hak odaklı bir yaklaşımla gerçekleştirilmektedir.” diye konuştu.
Uygulandığı ülkelerde ferdî müracaat sisteminin, hak ve özgürlüklerin standartlarının yükseltilmesi bağlamında, ülkelerin idari ve yargısal sistemlerine dönüştürücü tesir yaptığının ortak bir kanaat olarak söz edildiğini lisana getiren Özkaya, “Bu etkileşimin, ülkemizde de kapsamlı bir nitelik ve nicelikte ortaya çıkabilmesi için evvel bizler olmak üzere birinci derece, istinaf mahkemelerimizin, yüksek yargı mensuplarımızın ve bahsin öbür alakadarlarının ortak bir anlayış oluşturmamız gerekmektedir. Onun için de paydaşlar olarak uygun bir irtibat kurmamız gerekmektedir.” sözlerini kullandı.
Bu toplantının da sistemin işleyişine ait idari yargı yerlerinin belirlediği problemlerin tespit edilip, giderilmesine vesile olacağına inandığını bildiren Özkaya, AYM kararlarına yapılacak tenkitlerin, sorun olarak yapılacak tespitlerin, getirilecek tahlil tekliflerinin kendileri için çok pahalı olduğunu vurguladı.
“Türkiye, demokrasinin bu kıtada yayılmasını sağlayacak”
Avrupa Kurulu Ankara Program Ofisi Lideri Cristian Urse de Avrupa Birliği ve Avrupa Kurulunun ortak projesinin bir modülü olarak düzenlenen bu toplantıyı, Türkiye’de yargı konusundaki en değerli mercilerle, ortak pahaları, temel hak ve özgürlükleri korumak için yürüttüklerini söyledi.
Projenin, spesifik, özel bir kıymet taşıdığını lisana getiren Urse, “Çünkü, Anayasa Mahkemesinin kişisel müracaat sistemini kıymetlendirme son derece kilit bir mevzu.” dedi.
Ferdi müracaat sisteminin, insan haklarıyla ilgili çok temel bir bahse, yargıya eşit ve manisiz erişime, adil yargılanma hakkına, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesinin Türkiye’nin de taraf olduğu kıymetlerinin yaygınlaştırılmasına hizmet ettiğini bildiren Urse, “Bireysel müracaat sistemi, temel Türk yargısal sistemi olmakla birlikte, AİHM tarafından da uygun bir hukuk yolu olarak görülmüş ve insan hakları açısından kilit bir pozisyon kazanmıştır.” biçiminde konuştu.
Proje kapsamında dün yapılan toplantılarda, hukukun üstünlüğünün Türkiye’de nasıl uygulandığının değişik açılardan ele alındığını kaydeden Urse, her bir yargı organının kendine has bir rolü bulunduğunu ve özel sorumluluklar üstlendiğini aktardı.
Bugünkü toplantıdan da birtakım kıymetli fikirler çıkacağına inandığını belirten Urse, konuşmasına şöyle devam etti:
“Bu, bir seyahatin birinci kademesi, bu proje içinde değişik formatlarda izleme toplantıları öngörülüyor. Bundan sonraki izleme toplantılarına da büyük bir heyecanla bakıyorum. Bu projeyi, en güzel halde değerlendireceğimize inanıyoruz. Böylelikle genel olarak temel hak ve özgürlüklerin uygulanması ve yaygınlaşması için ortak maksadımıza hakikat ilerlemiş olacağız. Türkiye de bu mevzuda kendi katkısını vermeye ve geliştirmeye devam ederek, 47 üyeli Avrupa Kurulunun de temel bedellerine katkıda bulunacak, temel hak ve özgürlükler, hukukun üstünlüğü ve demokrasinin bu kıtada yayılmasını sağlayacak.”
“Temel hakların korunması tüm yargı makamlarının da görevi”
HSK 1. Daire Lideri Halil Koç ise 35 yıldır AİHM’de hak arayan vatandaşların artık hak arayışını, Anayasa Mahkemesine kişisel müracaat yaparak sürdürdüklerini söyledi.
Bu hak arayışının, memleketler arası mahkemeler yerine ülke içindeki ulusal mahkemelerce karşılanmasının bir sonucu olarak temel hak şikayetlerini inceleme misyonunun Anayasa Mahkemesine verildiğini hatırlatan Koç, Mahkemenin de bu misyonu 12 yıldır muvaffakiyetle uyguladığına dikkati çekti.
Anayasa Mahkemesinin ferdi müracaatta, temel hakların rastgele birinin kamu gücü tarafından ihlal edilip edilmediğini incelediğini lisana getiren Koç, “Anayasa’da teminat altına alınan temel hakların korunması, öncelikle Anayasa Mahkemesinin değil, tüm yargı makamlarının da vazifesidir.” değerlendirmesinde bulundu.
Kişisel müracaat kararlarında vurgulandığı üzere temel hak ve özgürlükleri muhafazanın öncelikle idari ve olağan yargısal mercilere düştüğünü vurgulayan Halil Koç, şunları kaydetti:
“Mahkemelerin temel hak ve özgürlüklerin korunması yükümlülüğünü tesirli ve gerçek biçimde yerine getirebilmek için başta ihlal kararları olmak üzere Anayasa Mahkemesi kararlarında ortaya konulan prensipleri göz önünde bulundurmalarının son derece kıymetli olduğu açıktır. Böylece olası hak ihlallerinin önüne geçilerek, şahısların uzun hak arayışı muhtaçlığı oluşmayacak, yargının iş yükünün azalmasına da katkı sağlanacaktır.”
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Tarzı Hakkındaki Kanun’un, Anayasa Mahkemesine, tespit ettiği ihlal ve sonuçlarının nasıl ortadan kaldırılacağını belirleme yetkisi de verdiğine dikkati çeken Koç, bunun, hem kişisel müracaat sistemiyle amaçlanan amacın gerçekleşmesi hem de hukuk sistemi ve yargısal işleyiş açısından ayrıyeten değerli olduğunu bildirdi.
Bu değerlendirmeyi yapacak bir ünite de oluşturduklarını belirten Koç, terfilerde bu kriterlere de bakılarak, hakim savcıların farkındalığının artırılmasını amaçladıklarını kelamlarına ekledi.
Şimdiki, Haberler
